Thử nghiệm lâm sàng sơ bộ về điều trị bệnh Alzheimer bằng liệu pháp gene.

Bệnh Alzheimer (AZ) nổi tiếng trong cộng đồng nghiên cứu là căn bệnh khó hiểu nhất. Bởi vì đã có rất nhiều mô hình nghiên cứu trên động vật cũng như nhiều giả thuyết có triển vọng nhưng lại thất bại khi vào giai đoạn áp dụng để tạo ra một phương pháp điều trị AZ khả thi.
Sự hiểu biết tốt nhất hiện nay về nguyên nhân cơ bản của AZ dựa trên hai cơ chế chính: sự tích tụ của các đám rối Tau có hại; và các mảng protein amyloid. Cả hai đều là những protein không ổn định khi chúng hình thành, sắp xếp sai và liên kết với nhau để ngăn các tế bào não giao tiếp với nhau và thậm chí gây chết tế bào thần kinh.
Kết quả của một thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên thế giới đã cho thấy triển vọng về một liệu pháp di truyền mới trong việc giảm lượng protein có hại tích tụ trong não của bệnh nhân Alzheimer (AZ), mang lại hy vọng rằng tình trạng này có thể được làm chậm lại hoặc thậm chí đảo ngược. Bằng cách sử dụng liệu pháp trên một số ít bệnh nhân, các nhà nghiên cứu đã giảm được một nửa nồng độ protein Tau trong não của họ, chất được cho là có liên quan đến sự suy giảm nhận thức ở những người mắc bệnh AZ.
 

Hình: Thuốc làm giảm 50% đám rối Tau. Nguồn: Robert Kneschke/Shutterstock.com

Tau protein là một protein có được mã hóa bởi gene MAPT (microtubule-associated protein tau) ở nhiễm sắc thể 17. Phương pháp mới, với cái tên BIIB080 (/IONIS-MAPTRx), nhắm mục tiêu vào MAPT bằng một oligonucleotide “gen im lặng” (một đoạn DNA hoặc RNA ngắn) để ngăn gen tạo ra nhiều Tau hơn.
Trong thử nghiệm Giai đoạn 1b, các thử nghiệm lâm sàng được thiết kế để xác định thuốc có an toàn cho con người và được dung nạp tốt hay không. Về việc xác định độ hiệu quả trong việc điều trị bệnh hay không thì sẽ kiểm tra trong giai đoạn sau. Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm nó trên 46 bệnh nhân có độ tuổi trung bình là 66, một số bệnh nhân được tiêm thuốc vào tủy sống, trong khi những người khác dùng giả dược.
Tất cả các bệnh nhân trong nhóm đều hoàn thành liệu trình và chỉ ghi nhận các tác dụng phụ nhỏ, cho thấy việc điều trị là an toàn. Sau khi hoàn thành thử nghiệm, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra sự giảm hơn 50% Tau trong hệ thống thần kinh trung ương của nhóm nhận được liều cao nhất sau 24 tuần, cho thấy loại thuốc này có tác dụng sinh học đáng kể.
Các nhà nghiên cứu hiện cần đẩy mạnh các thử nghiệm lâm sàng tiếp theo trong một khoảng thời gian dài hơn để đánh giá xem hiệu ứng này có thực sự tác động đến các triệu chứng AZ hay không. Thông thường, ở giai đoạn tiếp theo, thuốc AZ có xu hướng thất bại, vì để giảm triệu chứng bệnh là một nhiệm vụ khó khăn – nhưng đây là một trong những kết quả đầy hứa hẹn đầu tiên từ một liệu pháp này trong một thời gian dài.
Tiến sĩ Catherine Mummery, tác giả chính của nghiên cứu cho biết: “Chúng tôi sẽ cần nghiên cứu thêm để hiểu mức độ mà thuốc có thể làm chậm sự tiến triển của các triệu chứng thực thể của bệnh và đánh giá thuốc ở những nhóm người lớn tuổi và đông hơn cũng như ở những quần thể đa dạng hơn. Nhưng kết quả là một bước tiến quan trọng trong việc chứng minh rằng chúng ta có thể nhắm mục tiêu vào Tau bằng một loại thuốc làm im lặng gen để làm chậm – hoặc thậm chí có thể đảo ngược – bệnh Alzheimer và các bệnh khác do tích tụ Tau trong tương lai”.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí CNS Neuroscience and Therapeutics (doi: 10.1111/j.1755-5949.2010.00177.x).